จังหวัดเพชรบูรณ์ มีมติประกาศให้ย่านชุมชนเก่ากลุ่มชาติพันธุ์ลีซอ บ้านเพชรดำ เป็นมรดกจังหวัดอันควรอนุรักษ์
เพชรบูรณ์-คณะอนุกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรม จังหวัดเพชรบูรณ์
มีมติประกาศให้ย่านชุมชนเก่ากลุ่มชาติพันธุ์ลีซอ บ้านเพชรดำ ตำบลเขาค้อ
อำเภอเขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นมรดกจังหวัดอันควรอนุรักษ์ เป็นชุมชนที่มีการรวมกลุ่มการตั้งถิ่นฐานจากการที่มีความเป็นชาติพันธุ์ร่วมกัน
เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2568 เวลา 09.00 น. ที่ห้องประชุมอินทผาลัม
ชั้น 2 อาคารเฉลิมพระเกียรติฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี
มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์
ในฐานะหน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดเพชรบูรณ์
โดยผู้ช่วยศาสตราจารย์จันทร์พิมพ์ มีเปี่ยม
ผู้อำนวยการสำนักศิลปะและวัฒนธธรรม
ได้จัดการประชุมคณะอนุกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมประจำจังหวัดเพชรบูรณ์
ประจำปี 2568 โดยมีนายศรัณยู มีทองคำ ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นประธานการประชุม
พร้อมด้วยผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปรีชา ศรีเรืองฤทธิ์
อธิการบดีมหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ และคณะกรรมการจากหัวหน้าส่วนราชการต่างๆ
เข้าร่วมประชุม
ในการประชุมผู้ช่วยศาสตราจารย์จันทร์พิมพ์ มีเปี่ยม ได้รายงาน
ผลการดำเนินงานหน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมธรรมชาติและศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดเพชรบูรณ์
ประจำปีงบประมาณ 2568 และแผนงานเสนอของบประมาณ 2569 - 2571
ซึ่งที่ประชุมก็ได้ร่วมกันพิจารณาและมีมติเห็นชอบ
ให้ประกาศย่านชุมชนเก่ากลุ่มชาติพันธุ์ลีซอ บ้านเพชรดำ ตำบลเขาค้อ อำเภอเขาค้อ
จังหวัดเพชรบูรบูรณ์ เป็นมรดกจังหวัด ภายใต้แผนงานที่ 2
การประกาศแหล่งธรรมชาติและแหล่งศิลปกรรมอันควรอนุรักษ์
สำหรับย่านชุมชนเก่ากลุ่มชาติพันธุ์ลีซอ หมู่ 10 บ้านเพชรดำ ตำบลเขาค้อ อำเภอเขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์
จัดอยู่ในย่านชุมชนเก่า ประเภทชุมชนชาติพันธุ์
เนื่องจากเป็นชุมชนที่มีการรวมกลุ่มการตั้งถิ่นฐานจากการที่มีความเป็นชาติพันธุ์ร่วมกัน
โดยส่วนใหญ่จะเป็นชุมชนที่มีการอพยพโยกย้ายถิ่นฐานมาจากประเทศข้างเคียง
โดยนำเอาสัมภาระทางวัฒนธรรม องค์ความรู้ ภาษา ประเพณี ความเชื่อต่าง ๆ
ติดตัวมาด้วย และมีรูปแบบของการปรับตัวทั้งลักษณะกายภาพของชุมชน
และทางด้านสังคมกับบริบทที่ใหญ่กว่าแต่ยังคงเอกลักษณ์เฉพาะบางอย่างไว้
ซึ่งชุมชนลักษณะนี้จะมีความโดดเด่นในเชิงองค์ประกอบทางกายภาพและที่ไม่ใช้กายภาพ
ของกลุ่มชาติพันธุ์ลีซอได้แก่
1. สถาปัตยกรรม รูปแบบบ้านเรือนที่เป็นอัตลักษณ์ของชาวลีซอ บ้านเพชรดำ
ปัจจุบันมีการจัดแสดงตัวอย่างบ้านลีซออยู่ที่การพัฒนาตลาดการท่องเที่ยววัฒนธรรมชาติพันธุ์
บ้านเพชรดำ ณ จุดชมวิวกังหันลม
2. ศาลเจ้าอาปาหมู่ฮี ศาลประจำหมู่บ้านของชาวลีซอ บ้านเพชรดำ
องค์ประกอบที่ไม่ใช่กายภาพ
ชาติพันธุ์ลีซอเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีองค์ประกอบที่ไม่ใช่กายภาพ
ที่มีความเป็นอัตลักษณ์ที่โดดเด่น ได้แก่
1. ประเพณี พิธีกรรมความเชื่อ
ประเพณีที่สำคัญ ได้แก่ ประเพณีวันขึ้นปีใหม่ชาวลีซอ (โข่เซยี่ย)
จัดช่วงวันตรุษจีนของทุกปี
พิธีกรรม ได้แก่ (1) พิธีเฮ้อยี่ปา (การซ่อมแซมศาลเจ้า)
จัดในเดือนมีนาคมหลังเสร็จสิ้นประเพณีปีใหม่ลีซอ
(2) พิธีหลี่ฮีซัว (วันไหว้บรรพบุรุษหลุมฝังศพ)
(3) พิธีฉีอแปะกั๊ว (วันกินข้าวโพดใหม่)
(4) พิธีจื๊อ (วันศีล)
- ระบบความเชื่อ
ชาวลีซอส่วนใหญ่นับถือผี (เหน่) ควบคู่กับศาสนาคริสต์หรือศาสนาพุทธ ผีที่สำคัญมาก
คือ ผีปู่ ตา ย่า ยาย ผีที่นับถือหรือเกรงกลัว คือ ผีที่อยู่ตามธรรมชาติ เช่น
ผีดอย ผีดิน ผีน้ำ ผีไร่ เป็นต้น การเรียกขวัญ เป็นความเชื่อด้วยด้านจิตวิญญาณ
เพื่อความสุขสบายกายและใจ ทำต่อเมื่อคนในครอบครัวเจ็บป่วยบาดเจ็บ ส่วนการทำนายโชค
จะใช้กระดูกไก่ทำนายโชคชะตาของเจ้าภาพและครอบครัว
2. การละเล่นพื้นบ้าน
การละเล่นที่โดดเด่นของชาวลีซอ
คือ “กวาเซยี่ย” หรือการเต้นรำ ชาวลีซูจะมีการเต้นรำการเฉลิมฉลองด้วยการทำพิธีกรรม
และจัดงานรื่นเริง เช่น งานปีใหม่ งานแต่งงาน และงานทำความสะอาดศาลเจ้าหมู่บ้าน
นอกจากนั้นยังมีการละเล่นพื้นบ้าน ที่ยังคงสืบทอดกันคือ การเล่นลูกสะบ้า ลูกข่าง
และไม้คะเย่ง เป็นต้น
3. อาหารพื้นถิ่น
ชาวลีซอนิยมบริโภคพืชผักเป็นส่วนประกอบสำคัญ
อาจมีบริโภคเนื้อไก่และเนื้อหมูบ้างเนื่องจากเป็นสัตว์ที่ใช้ในพิธีกรรม
คือเมื่อทำพิธีเซ่นไหว้ผีแล้ว จะนำไก่หรือหมูนั้นมาบริโภค
ส่วนเครื่องใช้ในการบริโภคอาหาร ผู้ใหญ่และเด็กโตใช้ตะเกียบ เด็กเล็กใช้ช้อน
สำหรับถ้วยน้ำแกง จะมีช้อนกลางให้ทุกคนใช้ตักซด
ในส่วนของอาหารที่จะใช้ประกอบในเทศกาล หรือเวลามีพิธีกรรมอยู่ 3 อย่าง ได้แก่ มาหวู่จ๊าจ๊า (ต้มหน่อไม้กับกระดูกหมู) ขว๋ากีกือ
(ลาบหมู) และ ขว่าลู ๆ (ทอดหมู)
นอกจากนั้นลีซอยังมีการถนอมอาหารเพื่อที่จะสามารถเก็บไว้กินในยามแล้ง ได้แก่
ผักกาดดอง ผักกาดตากแห้ง ไส้กรอก หมูลนควัน ลากหอมชูดอง
4. ภาษาถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์ลีซอ
ชาวลีซอ เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีภาษาถิ่นเฉพาะตัวซึ่งมีคุณค่าทางวัฒนธรรมอย่างสูง
มีสำเนียงและสำนวนที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งสะท้อนถึงอัตลักษณ์และวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์
5. การแต่งกาย
เครื่องแต่งกายของชาวลีซอจะมีความเป็นเอกลักษณ์และโดดเด่นตรงความมีสีสันของชุด
เนื่องจากชาวลีซอ บ้านเพชรดำ เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่เจอวิกฤตหลายเรื่อง เช่น
การอพยพจากภัยสงคราม การโยกย้ายถิ่นที่อยู่อาศัย จึงทำให้สีสันบนเครื่องแต่งกายของชาวลีซอมีส่วนช่วยให้รู้สึกผ่อนคลาย
การแต่งกายทั้งหญิงและชายจึงมีการตกแต่งอย่างสวยงามโดยเฉพาะวันประกอบพิธีกรรมประจำปีของหมู่บ้าน
ข้อมูล/ภาพ ปชส.ราชภัฎเพชรบูรณ์
ชาติ วิกสิตโกมุท /เพชรชัยออนไลน์
ไม่มีความคิดเห็น
หมายเหตุ: มีเพียงสมาชิกของบล็อกนี้เท่านั้นที่สามารถแสดงความคิดเห็น